Branderig gevoel tijdens of na de seks: oorzaken, tips en adviezen

In dit artikel gaan we verder in op de meest voorkomende pijn bij vrijen: de oppervlakkige pijn. Wat zijn de oorzaken, wat kunt u eraan doen en hoe weet u wanneer het oppervlakkige pijn bij vrijen en seks betreft of iets anders?
Als het aanraken van de vagina-ingang, van de huid direct daar omheen of van de binnenste schaamlippen pijn doet. En/of als u last heeft van een pijnlijke clitoris, dan heeft u last van wat de artsen noemen 'oppervlakkige pijn' of ‘oppervlakkige dyspareunie’. Denk hierbij aan een branderige of schrijnende pijn bij de ingang van de vagina voor, tijdens of na de gemeenschap. Deze pijnklacht komen het meeste voor. 

Symptomen oppervlakkige pijn / dyspareunie

• Brandend gevoel bij de ingang van de vagina, voor, tijdens of na gemeenschap
• Schrijnende pijn bij de ingang van de vagina
• Aanraken van de vagina, schaamlippen of clitoris doet pijn
• Plassen na gemeenschap kan een branderig gevoel geven

Als er geen lichamelijke oorzaak is voor het branderige gevoel, is er sprake van PVD (Provoked Vulvo Dynia). PVD komt met name voor bij jonge vrouwen tussen de 20 en 30 jaar en bij vrouwen rond de 50 jaar en ouder.

Bij vrouwen die doorgaan met seks terwijl het pijn doet, kan op den duur de penetratie van de man, of zelfs het proberen al erg pijnlijk zijn. En datzelfde geldt voor het inbrengen van een tampon. Maar zelfs fietsen of gewoon zitten kan pijn doen. De huid is chronisch geïrriteerd en het vervelende is dat de huid in dit gebied relatief vochtig is en daardoor moeilijker geneest. 

Hieronder hebben wij de belangrijkste oorzaken van oppervlakkige pijn op een rijtje gezet. 
Dit zijn:
 

1.  Onvoldoende vochtig
2.  Onbewust aanspannen van bekkenbodemspieren
3.  Pijn tijdens en/of na de overgang 
4.  Vaginale Infecties
5. Lichamelijke aandoeningen

Hieronder gaan we uitgebreid in op elke oorzaak van oppervlakkige pijn bij vrijen en seks.
 

Oppervlakkige pijn kan ontstaan als de vrouw onvoldoende seksueel opgewonden is en dan de liefde bedrijft met haar partner. Haar lichaam is dan nog niet klaar voor seks.
De vaginawand is nog niet voldoende doorbloed, de vagina is onvoldoende vochtig en de schaamlippen zijn nog niet vergroot. De huid bij de opening van de vagina raakt dan gemakkelijk geïrriteerd door het 'schuren' van de penis (of vingers of speeltjes).

Wel opgewonden, maar toch niet vochtig genoeg

Een vrouw kan wél seksueel opgewonden zijn, maar toch niet vochtig genoeg. Bepaalde medicijnen zoals antidepressiva, antihistaminica, diuretica (plaspillen), medicijnen tegen allergische reacties, chemo- en hormoontherapie kunnen de natuurlijke vochtaanmaak beïnvloeden.
 

Ook ziekten en handicaps, zoals suikerziekte, multiple sclerose, een beroerte of een dwarslaesie kunnen leiden tot verminderde vochtafscheiding bij opwinding en daarmee een grotere kans op pijn bij vrijen. De oorzaak is anders, het gevolg is hetzelfde. Er ontstaat pijn tijdens de penetratie en vervolgens belandt u gemakkelijk in een vervelende vicieuze cirkel als er niet wat aan wordt gedaan

En er zijn ook een hoop dames bij wie opwinding en vochtigheid niet automatisch synchroon lopen.
Bij wie opwinding niet altijd leidt tot een vochtige vagina.

Een andere veel voorkomende oorzaak van pijn bij de vagina-opening is het onbewust aanspannen van de bekkenbodemspieren. Hierdoor vernauwt de vagina en wordt seks pijnlijk.

Dit onvrijwillig aanspannen van de bekkenbodemspieren heeft meestal een psychologische oorzaak. Er kan bijvoorbeeld een gedachte zijn ontstaan dat het onderlichaam vies is of er heeft in de jeugd een vervelende seksuele of pijnlijke ervaring plaats gevonden.
Maar ook een negatieve ervaring, zoals een keer pijn ervaren tijdens het vrijen, kan een trigger zijn. Doordat gemeenschap pijn heeft gedaan is het logisch dat de dame een volgende keer bang is dat het opnieuw pijn gaat doen. Bij een volgende vrijpartij kan ze daardoor onbewust haar bekkenbodemspieren aanspannen. Door de aangespannen bekkenbodemspieren maakt het lichaam zich niet klaar voor seks en wordt penetratie extra moeilijk. Het aanspannen maakt de seks pijnlijk, en zo ontstaat ook hier gemakkelijk een vicieuze cirkel.  
 

Dit onbewust spannen van de spieren in en rond de vagina wordt wel vaginistisch reageren genoemd. Vrijen is dan erg pijnlijk, soms zelfs onmogelijk. Meer hierover kunt u lezen in het artikel Goede bekkenbodem helpt tegen pijn bij vrijen en het artikel over Vaginisme: Oorzaken en Oplossingen.
 

Tijdens de overgang daalt de hoeveelheid oestrogenen. Dit kan de balans in de vagina verstoren waardoor infecties gemakkelijker de kop op kunnen steken.

Door de hormonale veranderingen die tijdens de overgang plaatsvinden wordt de vaginawand dunner en gevoeliger. De huid verliest de cellagen die de zenuwen en bloedvaten beschermen. Hierdoor kunnen bij penetratie sneller irritaties en wondjes ontstaan. Ook wordt de clitoris gevoeliger waardoor onhandige aanrakingen sneller pijn kunnen veroorzaken.

De bekkenbodemspieren, die zorgen voor een goede vochtaanmaak, orgasmes en gevoel bij penetratie, kunnen bij het ouder worden, net als andere spieren, aan kracht verliezen. Zwakkere bekkenbodemspieren zijn minder effectief.

De natuurlijke vochtaanmaak verloopt bij het ouder worden langzamer. Het vermogen om vochtig te worden bij opwinding blijft onveranderd, en een vrouw kan na haar 50ste net zo vochtig worden als voorheen, alleen duurt het proces wat langer.

In een niet-opgewonden situatie is de vagina van een vrouw na de overgang over het algemeen wat droger. De vagina van een jonge vrouw is altijd wel een beetje vochtig. Een (te) snelle penetratie levert daardoor vaak geen klachten op als je jong bent. Na de overgang kan een te snelle penetratie wel onprettig en pijnlijk zijn. Als de vagina niet voldoende vochtig is kan de huid bij de opening van de vagina geïrriteerd raken door het ‘schuren’ van de penis.  En ook andere (te) snelle aanrakingen van vingers aan het gebied rond de vagina kunnen dan pijn veroorzaken.
 

Tips en adviezen bij pijn bij vrijen door overgang en daarna
 

Meer tijd nemen
 

Een vrouwenlichaam heeft tijdens en na de overgang meer tijd nodig om zich klaar te maken voor (penetratie)-seks. Het kost meer tijd om vochtig te worden. Maar hoewel het wat langer duurt, maakt het lichaam uiteindelijk wel voldoende vocht aan. 
Daarom is het belangrijk om extra tijd voor het voorspel te nemen. Als er penetratie plaatsvindt wanneer de dame nog onvoldoende vochtig kan dat (pijnlijke) wrijving geven.

En als u er samen toch meer tijd voor uittrekt, kunt u meteen samen kijken hoe het anders, gevarieerder en opwindender kan. Het lichaam vraagt als het ouder wordt om een langer voorspel én goede seks. 
 

Glijmiddel of oestrogeen
 

Een goed glijmiddel helpt in de meeste gevallen bij het voorkomen van wrijving en schuring, en dus pijn bij het vrijen. Onze tip: Hydra +.
Een goed glijmiddel zorgt voor een verzorgend en beschermend laagje over de huid heen en voorkomt zo wrijving en schuring. Het is een toegankelijke en eenvoudige oplossing.

Als een glijmiddel geen uitkomst (meer) biedt, dan kan een zalf of zetpil met een lage dosering van het hormoon oestrogeen ook een oplossing zijn. Dit zorgt voor verbetering van de slijmvliezen. Het voordeel van deze, op de vagina gerichte aanpak, tov van een orale hormoonbehandeling, is dat de bijeffecten minimaal zijn. Hiervoor moet u wel bij uw huisarts een recept halen. Die kan u ook meteen vertellen wat de verschillende toedieningsvormen zijn waaruit u kunt kiezen en hij/zij kan u informeren over eventuele bijwerkingen.
 

Blijf seksueel actief
 

Door regelmatig de liefde te bedrijven (solo of samen) kunt u vaginale droogheid en veroudering van de vagina en de bekkenbodemspieren verminderen. Regelmatige seks zorgt er immers voor dat de vagina en de spieren goed doorbloedt en soepel blijven. 
 

Verken andere manieren van seks
 

Seks is veel meer dan penetratie. Seks is ook masseren, zoenen, strelen en veel meer. Als u pijn ervaart tijdens de penetratie, verken dan met elkaar andere mogelijkheden van seks en intimiteit. Heb plezier, geniet van elkaars lichaam, ontspan, haal de prestatiedruk en de druk om penetratie als vast onderdeel van de seks te zien eraf. Zonder penetratie kan seks net zo fijn en opwindend zijn.
Waarschijnlijk gaat u na verloop van tijd, door de ontspannen en andere manier van vrijen, meer genieten en zo meer opwinding ervaren, ook lichamelijk.  
Dit kan ook weer helpen weer bij het voorkomen van pijn bij de penetratie. Inspiratie: 10 tips voor seks zonder penetratie

Rekening houden met veranderingen in overgang 
 

Een vrouw kan na de menopauze nog minder dan vroeger een harde of onhandige benadering van de man verdragen. De clitoris wordt gevoeliger doordat de huid er omheen dunner wordt. Vandaar dat een al te directe stimulatie eerder irritaties opwekt, in plaats van prettige gevoelens. Het werkt vaak beter om niet de clitoris zelf, maar vooral de streek eromheen te strelen.

Bekkenbodemspieren trainen
 

Goede krachtige bekkenbodemspieren zijn belangrijk voor een goede vochtaanmaak, het krijgen van een orgasme en het kunnen genieten van seks en penetratie. Deze belangrijke groep spieren verliest aan kracht tijdens de overgang wanneer het oestrogeengehalte in het lichaam daalt. Het is nu een goede tijd om uw bekkenbodemspieren sterker te maken en in goede conditie te houden. U kunt deze spieren eenvoudig trainen met kegelballetjes. Hoe dat werkt kunt u hier lezen.
 

Leestip: Veranderingen in seksualiteit na je 45ste. 
 

Een vaginale infectie kan ontstaan na een verstoring van de balans in de vaginaflora. Dit kan bijvoorbeeld komen door het gebruik van zeep of een hormoonverandering. Maar ook kleine wondjes die ontstaan door penetratie als de vagina onvoldoende vochtig is, kunnen een vaginale infectie veroorzaken.
Meer over vaginale infecties kunt u hier lezen.

Er zijn ook lichamelijke aandoeningen die de oorzaak kunnen zijn van een pijnlijke en/of branderige vagina:

• Een seksueel overdraagbare aandoening (soa) 
• Een te strakke hechting of littekenweefsel na de bevalling
• Kloofjes en scheurtjes in en rond de vagina
• Allergie
• Lichen Sclerosus
• Endometriose
   

Meer lichamelijk aandoeningen die voor een pijnlijke vagina kunnen zorgen vindt u hier.
 

Vibrator of Dilatorset

In dit artikel heeft u kunnen lezen dat angst voor pijn die komen gaat ook pijn kan veroorzaken. Dat werkt als volgt. Als reactie op de pijn die wordt verwacht, worden de bekkenbodemspieren aangespannen. Dat zorgt ervoor dat penetratie moeilijk en pijnlijk wordt.
Om deze vervelende vicieuze cirkel te doorbreken en de bekkenbodemspieren weer te laten ontspannen tijdens het vrijen en voorafgaand aan penetratie, kan een vibrator of dilatorset gebruikt worden. Het helpt als de dame voorafgaand hieraan seksuele opwinding zoekt. Bijvoorbeeld door het lezen van opwindende verhalen of het kijken naar een sexy film. Zonder opwinding maakt het lichaam zich namelijk niet klaar voor penetratie en wordt de vagina niet vochtig genoeg. 

Door rustig te experimenteren met een passende vibrator kan de dame weer leren om van het gevoel van opwinding en seks zonder spanning te genieten. Zo kan de angst rond penetratie worden weggehaald. Het experimenteren kan beginnen met stimulatie van de clitoris en daarna rustig worden opgebouwd naar het inbrengen van de vibrator.

Een goede vibrators om te beginnen met experimenteren is de Salfijn. Dit is een ultra zachte vibrator met een toegankelijk formaat en goede trillingen. Ook de elegante Mila is een fijne, slanke vibrator. Kijk ook eens naar de Weer Genieten van Vrijen Box.

Een dilatorset bestaat vrijwel altijd uit meerdere dilators/pelottes variërend in grootte zodat u stap voor stap, op eigen tempo, (weer) kunt leren genieten van penetratie. Een goede dilatorset die we getest hebben in samenwerking met bekkentherapeuten vindt u in onze webwinkel. Het gebruik van dilators (zgn. pelottes) wordt meestal uitgevoerd onder begeleiding van een bekkentherapeut. 
 

Een andere positie en andere standjes 
 

Een andere oplossing om pijn bij vrijen en seks te voorkomen, is het aannemen van een andere positie tijdens de gemeenschap. Het kan prettiger zijn voor de vrouw om bovenop te zitten, of via een zijligging of van achteren. Deze posities geven meer bewegingsvrijheid voor de vrouw, zodat ze kan zoeken naar de gemakkelijkste houding. 
 

Ook kan het goed zijn om voor standjes te kiezen waarbij de penis niet te diep in de vagina komt en de vrouw controle houdt over de penetratie. Kijk bijvoorbeeld naar de beste standjes wanneer seks pijnlijk is. Daar ziet u een aantal duidelijke tekeningen van verschillende standjes. Als je wat ouder wordt kan het ook prettig zijn als de vrouw op het bed ligt terwijl de man met zijn knieën op de grond zit. Zo worden beide partners niet fysiek belast met het lichaamsgewicht van de ander.

Heeft u last van rugpijn en zit dat u in de weg om fijne seks te hebben, lees dan dit artikel: de beste seks standjes en adviezen voor vrouwen met rugpijn.

 

Vrijen zonder gemeenschap / penetratie
 

Misschien is het goed om de aandacht eens te verleggen naar andere manieren van intimiteit zoals aaien en strelen, zonder gemeenschap te hebben. Denk bijvoorbeeld aan het geven van een erotische massage. Of kijk naar deze streeloefeningen van Sensate Focus. Als er een tijdje wordt gevreeën zonder penetratie, geeft dat tijd om pijnlijke plekjes te laten helen. En er ontstaat ruimte om elkaars lichaam op een andere manier te ontdekken.

 

Ontspanningsoefeningen bekkenbodem
 

Als u tijdens het vrijen pijn ervaart kunt u, ongeacht de oorzaak, de bekkenbodem onbewust aangespannen houden. Dit is een reactie op de angst voor de pijn die wordt verwacht. Door de aanspanning van de bekkenbodemspieren wordt de vagina smaller en wordt penetratie nog pijnlijker (zie ook: Goede bekkenbodem helpt bij pijn bij vrijen).
Naast het bestrijden van pijn kunnen Ontspanningsoefeningen helpen om deze vicieuze cirkel te doorbreken. Kijk ook eens naar de streeloefeningen van Sensate Focus. Daarmee kunt u samen aan herstel werken. 

 

'Use it or lose it'
 

Door seksueel actief te blijven zorgt u voor een goede doorbloeding en werking van de seksuele organen. Het is dan ook belangrijk dat u het plezier in seks niet verliest. Masturbatie is ook effectief om de vagina in goede conditie te houden. Een stimulator of vibrator is daarbij een handig hulpmiddel. 

 

Tot slot: praat erover en zoek hulp

Ten slotte: praat over uw pijnklachten en zoek hulp! Vrijen doe je voor je plezier, niet omdat het moet. Pijn hoort dus zeker niet bij vrijen! Bovendien, als u pijn ervaart bij het vrijen, beleeft de partner daar meestal ook geen plezier aan. Pijnklachten bij seks zijn een serieus probleem en komen vaker voor dan u denkt. Hoe moeilijk het ook kan zijn, praten over uw problemen met uw partner en/of huisarts is een eerste noodzakelijke stap bij het vinden van een oplossing. De huisarts kan u eventueel doorverwijzen naar een bekkenfysiotherapeut, seksuoloog of andere hulpverlener.

Met dank aan medisch seksuoloog W. van Gianotten.