Seks op latere leeftijd (60+): zo blijft intimiteit fijn, speels en vol verlangen op oudere leeftijd

Veel mensen denken dat oudere volwassenen nauwelijks nog zin hebben in seks. Maar onderzoek van het Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laat een genuanceerder beeld zien. Hoeveel ouderen hebben seks? Bij 55- tot 65-jarigen is ongeveer 76 % seksueel actief, bij 65- tot 75-jarigen circa 59 % en onder 75-plussers steeg het aandeel van 16 % in 2014 naar 27 % in 2022.

Daarbij valt op dat mannen op hogere leeftijd iets vaker seksueel actief zijn dan vrouwen. Dat verschil heeft meerdere sociale en demografische oorzaken. Zo zijn oudere vrouwen vaker alleenstaand, onder meer doordat mannen gemiddeld ouder zijn binnen relaties én doordat vrouwen een hogere levensverwachting hebben. Daardoor zijn er op hogere leeftijd simpelweg meer vrouwen die geen partner (meer) hebben, wat automatisch invloed heeft op hun seksleven.

Deze cijfers tonen duidelijk aan dat seksualiteit een levenslang onderdeel kan zijn van welzijn en gezondheid. Praten over seks op latere leeftijd is dus geen luxe, maar een vorm van zelfzorg.

Mythe 1: seks stopt na je 60e.
Realiteit: uit gegevens van het CBS blijkt dat een groot deel van de 55- tot 75-jarigen seksueel actief blijft. Wel neemt de frequentie geleidelijk af met de leeftijd, wat logisch is door veranderende gezondheid, hormonen en relatiecontext. Maar stoppen doet seksualiteit niet. Sterker nog: onder 75-plussers is seksuele activiteit de afgelopen tien jaar juist toegenomen, wat laat zien dat intimiteit en verlangen blijven bestaan, al verandert de vorm soms.

Mythe 2: vrouwen verliezen hun libido volledig na de menopauze.
Realiteit: de menopauze verandert deels het lichaam, maar dat betekent niet dat verlangen verdwijnt. De CBS-cijfers laten zien dat een meerderheid van de vrouwen tussen 55 en 75 nog seks heeft, en dat seksuele activiteit vanaf 55 jaar vooral samenhangt met partnerstatus, gezondheid en emotionele verbinding. Veel vrouwen ervaren dat libido terugkomt of stabiel blijft zodra klachten zoals droogheid, pijn of stress worden aangepakt (verder in dit artikel vind je trouwens tips om deze klachten te verzachten). Hormonen spelen dus een rol, maar zijn zelden de enige factor.

Mythe 3: oudere mannen kunnen geen bevredigende seks meer hebben.
Realiteit: veranderingen in erectie zijn normaal, maar oplossingen zijn er volop. Van erectieringen tot penispompen en eenvoudige aanpassingen die veel druk wegnemen. We praten hier uitgebreider over verder in het artikel. 

Mythe 4: seks op latere leeftijd is ongezond.
Realiteit: er is geen bewijs dat seks na uw 60e schadelijk zou zijn voor gezonde volwassenen. Integendeel: in verschillende onderzoeken wordt juist een verband gevonden tussen seksuele activiteit en een beter ervaren gezondheid, meer levensvreugde en minder stress. Belangrijk is wel dat u luistert naar uw lichaam, uw grenzen respecteert en bij hart- of andere aandoeningen overlegt met uw arts.

Een grote Zweedse bevolkingsstudie onder 70-jarigen liet bijvoorbeeld zien dat het aandeel ouderen dat seks heeft, én tevreden is over hun seksleven, in dertig jaar tijd duidelijk is toegenomen. Later geboren generaties 70-jarigen rapporteerden vaker dat seksualiteit een positieve factor in hun leven is, dat hun relatie gelukkig is en dat zij minder seksuele problemen ervaren dan de generatie daarvoor.  De onderzoekers benadrukken dat het om een samenhang gaat, geen oorzakelijk verband, maar het beeld is duidelijk: seks op oudere leeftijd is geen risico, maar eerder een teken van vitaliteit en welzijn. Dus is seks gezond op oudere leeftijd? Wij gaan ervan uit van wel! 

Ouder worden verandert uw lichaam, maar ook de manier waarop u intimiteit beleeft. Vaak wordt seks minder gehaast en meer sensueel, met meer aandacht voor het moment.

2.1 Meer tijd, minder druk, meer vrijheid

Daarnaast zijn er hoogstwaarschijnlijk geen kinderen meer in huis en staat werk en carrière op een andere plek in het leven, wat zorgt voor extra tijd en plek voor spontane en lange vrijpartijen. Deze jaren, met meer tijd en minder afleiding, kunnen dan ook een tijd van seksuele creativiteit en passie zijn.

2.2 Seks is meer dan penetratie (en dat maakt het vaak beter)

Met het ouder worden verschuift de focus vaak van prestaties naar beleving. En dat werkt eigenlijk alleen maar in uw voordeel. Veel stellen ontdekken dat intimiteit rijker en intenser wordt wanneer er minder nadruk ligt op penetratie en meer op:

• aanraking
• zachte massage
• kussen
• sensualiteit
• fantasieën delen
• romantisch spel
• voorspel dat (veel) langer mag duren

Hoewel seks op latere leeftijd vaak wordt gezien als iets dat ‘nog kan’, vergeten we soms dat het ook werkelijk goed is voor lichaam en geest. Intimiteit activeert meerdere systemen in het lichaam die bijdragen aan vitaliteit, ontspanning en een gevoel van verbinding.

3.1 Een cocktail van feel-good hormonen

Tijdens seks komen verschillende hormonen vrij die u niet alleen in het moment goed laten voelen, maar ook nog uren erna.

• Endorfine helpt om pijn te verzachten en geeft een lichte natuurlijke euforie. Veel mensen ervaren na seks minder last van spanning, hoofdpijn of stijfheid.
• Dopamine zorgt voor een tevreden, ontspannen gevoel dat u helpt om stress los te laten.
• Oxytocine, ook wel het verbinding- of knuffelhormoon genoemd, versterkt het gevoel van intimiteit en vertrouwen tussen partners.
• Prolactine stijgt na een orgasme en geeft dat rustige, verzadigde gevoel dat het lichaam helpt herstellen.

Deze combinatie maakt dat seks niet alleen plezierig is, maar ook een natuurlijke manier biedt om stress te reguleren en emotioneel tot rust te komen.

3.2 Mooie huid, betere doorbloeding

Tijdens opwinding en vrijen gaat uw hart iets sneller kloppen en neemt de doorbloeding in uw huid toe. Dat geeft een natuurlijke, gezonde glans. Een betere bloedcirculatie zorgt ervoor dat de huid voller toont, gezonder oogt en meer zuurstof krijgt.

Daarbovenop ontspant intimiteit uw gezichtsspieren en verlaagt het stresshormonen zoals cortisol. Dat draagt bij aan een zachtere, meer uitgeruste uitstraling. Het idee dat seks ‘je doet stralen’ is dus helemaal geen fabeltje.

3.3 Cardiovasculaire voordelen

Verschillende onderzoeken tonen een associatie tussen regelmatige seksuele activiteit en een betere hartgezondheid bij oudere volwassenen. Zo bleek uit onderzoek gepubliceerd in Scientific Reports dat mannen die vaker seks hebben gemiddeld een lager risico vertonen op bepaalde hart- en vaatziekten. Het gaat om een verband, geen bewijs dat seks de oorzaak is, maar de associatie is interessant en positief. 

Belangrijk om te benoemen: dit betekent niet dat seks een medische behandeling vervangt. Wel is het een gezonde vorm van beweging die de circulatie stimuleert, stress verlaagt en bijdraagt aan algemeen welzijn. Des te meer redenen om vaker het bed in te duiken, dus. 

3.4 Intimiteit als mentale gezondheidsboost

Intiem contact bevordert niet alleen lichamelijke gezondheid, maar versterkt ook het zelfvertrouwen. Mensen die zich gewenst, aangeraakt en verbonden voelen, ervaren minder eenzaamheid, meer levenslust, een verbeterde stemming en een sterker gevoel van verbondenheid met hun partner. Seks is dus niet enkel plezierig, maar ook een bron van emotionele veerkracht op latere leeftijd.

Uw lichaam verandert uiteraard met het ouder worden. Dat is geen probleem, maar iets om te begrijpen, en vooral: iets waarmee u kunt leren meebewegen. Veel van deze veranderingen zijn volkomen normaal en goed op te vangen met kleine aanpassingen, hulpmiddelen en open communicatie.

4.1 Veranderingen bij vrouwen

Door de menopauze daalt de oestrogeenproductie, waardoor de vagina droger en gevoeliger kan worden. Dat hoeft uw seksleven niet te beperken, maar vraagt soms om iets meer aandacht, tijd en zachtheid. Veelvoorkomende veranderingen:

• minder natuurlijke lubricatie
• dunnere vaginawanden, wat soms tot gevoeligheid of lichte pijn kan leiden
• tragere opwinding

Gelukkig bestaan er tal van oplossingen. Een goed glijmiddel kan wonderen doen, net als sensuele massage of langer voorspel. Bij pijn tijdens het vrijen is het zinvol om even stil te staan bij wat uw lichaam nodig heeft. Een zachter tempo, andere houdingen of tijdelijke ondersteuning met een glijmiddel of hydraterende gel kunnen steun bieden. Ook de bekkenbodem trainen kan enorme verlichting bieden bij pijn tijdens het vrijen. Ook hormonale veranderingen spelen een rol. Informatie over veranderingen tijdens de overgang kan veel duidelijkheid geven en de geruststelling dat u absoluut niet de enige bent.

Zeer belangrijk: pijn hoort niet bij seks. Wanneer u er last van hebt, kunt u terecht bij onze uitgebreide adviezen of bij een arts of bekkenbodemtherapeut.

4.2 Veranderingen bij mannen

Veel mannen ervaren rond en na hun 60e veranderingen in erectiekwaliteit. Dat is een natuurlijk gevolg van veroudering van de bloedvaten en hormoonbalans. Veelvoorkomende veranderingen:

• tragere of minder stevige erectie
• sneller verlies tijdens penetratie
• langere hersteltijd

Er zijn eenvoudig bruikbare hulpmiddelen voor zowel solo- als koppelspel, zoals erectieringen, penispompen en masturbators die druk verlagen en plezier vergroten.

Daarnaast hebben gezondheid en medicatie invloed op erecties. Inzichten over erectiestoornissen, diabetes of bijwerkingen van medicatie op seksualiteit helpen om het gesprek met een arts of specialist te vergemakkelijken.

4.3 Chronische aandoeningen en hun impact

Veel 60-plussers leven met chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, diabetes, artrose of rugklachten, en dat kan natuurlijk invloed hebben op het seksleven. Denk bijvoorbeeld aan minder energie en uithoudingsvermogen, verminderde doorbloeding, gevoeligheid of pijn, of beperkingen in houding en bewegingsvrijheid.

Uit onderzoek samengevat door Gezondheid en Wetenschap blijkt bovendien dat minder of geen seks bij mannen rond de 65 niet noodzakelijk een oorzaak van slechte gezondheid is, maar soms een signaal van onderliggende problemen zoals chronische aandoeningen, depressieve klachten of erectieproblemen. Het gaat om een verband, geen oorzakelijk effect, maar het benadrukt wel dat veranderingen in het seksleven soms een aanwijzing kunnen zijn om even bij uw gezondheid stil te staan.

Gelukkig bestaan er tal van praktische richtlijnen binnen onze eigen DPK-omgeving om uw seksleven ook met zulke uitdagingen comfortabel en plezierig te houden. Heeft u bijvoorbeeld last van rugpijn? Lees onze sekstips voor vrouwen met rugklachten en voor mannen met rugklachten.

Ook bij diabetes of hartklachten is er vaak volop ruimte voor intimiteit, zolang u goed luistert naar uw lichaam en medische adviezen serieus neemt. Voor wie een hartaandoening heeft gehad of met diabetes leeft, zijn bijvoorbeeld onze gidsen over seks voor mensen met diabetes en/of seksleven na een hartinfarct een waardevolle start.

Het goede nieuws? Beperkingen betekenen zelden dat seks niet meer kan. Ze betekenen wél dat seks anders kan; rustiger, creatiever en met meer oog voor wat goed voelt.

Seks is doorgaans veilig voor gezonde ouderen. Gebruikt u medicatie voor hart, bloeddruk, prostaat of diabetes, overleg dan even met uw arts als u nieuwe problemen ervaart. Sommige middelen beïnvloeden bloeddruk, erectie of libido.

Verlangen verandert doorheen het leven. Bij sommigen wordt het sterker, bij anderen wat zachter. Dat is normaal. Libido wordt beïnvloed door emoties, relaties, stress, gezondheid en levensgebeurtenissen. Het zegt niets over uw waarde, uw aantrekkelijkheid of uw relatie.

5.1 Mentale vermoeidheid, stress en verwachtingen

Mensen denken vaak dat zin in seks spontaan moet ontstaan, maar dat gebeurt steeds minder vanzelf naarmate we ouder worden. Zin groeit vaak pas tijdens intimiteit, niet ervoor. Stress, zorgen, slechtere nachtrust of mantelzorg kunnen verlangen dempen, maar zijn geen bewijs dat u klaar bent met seks.

Openheid is hier cruciaal. Veel stellen voelen spanning, omdat ze denken dat ze moeten presteren of moeten voldoen aan vroegere verwachtingen. Als hier niet over wordt gesproken en als men niet beseft dat dit een normaal verschijnsel is, dan is er kans dat faalangst en spanning roet in het seksleven gooien. Laat het nooit zo ver komen. Informeer u goed en praat hier samen over.

5.2 Verleden, relatiekwaliteit en emotionele intimiteit

Seks en emotionele verbinding zijn nauw met elkaar verweven. Onuitgesproken teleurstellingen, oude wonden, verlieservaringen of relatiedynamieken kunnen verlangen beïnvloeden. Omgekeerd geldt ook: als u psychisch in goede conditie bent, loopt u veel minder kans op een seksueel probleem.

Onze gedachten spelen hierbij een grotere rol dan veel mensen beseffen. Angst voor pijn, falen of erectieproblemen kan het lichaam letterlijk blokkeren: stress verhoogt de spierspanning en verlaagt de doorbloeding, waardoor opwinding moeilijker op gang komt. Het omgekeerde werkt net zo sterk. Wanneer u met vertrouwen, vriendelijkheid en nieuwsgierigheid naar intimiteit kijkt, ontspant het lichaam en wordt het makkelijker om plezier te voelen. Een positieve mindset lost medische oorzaken niet op, maar kan wel een krachtige steun zijn: hoe veiliger en rustiger u zich voelt, hoe beter uw lichaam reageert.

5.3 Zin verandert, maar gaat zelden helemaal weg

Het is normaal dat zin fluctueert. Soms betekent minder zin dat uw lichaam een andere prikkel nodig heeft: meer tederheid, langere opwarming, andere vormen van aanraking, of simpelweg rust.

Het belangrijkste is dat u samen zoekt naar wat wél werkt. Verlangen verandert, maar verbinding kan juist dieper worden.

Ouder worden dooft uw seksleven niet. Het verandert gewoon. En vaak ten goede. Minder haast, meer aandacht en meer nieuwsgierigheid maken deze fase ideaal om opnieuw te ontdekken wat u allebei prettig vindt. Hieronder vindt u praktische, vriendelijke en realistische tips die veel 60-plussers helpen om intimiteit speels, ontspannend en plezierig te houden.

6.1 Voorspel en samen spelen

Naarmate we ouder worden, kan het wat langer duren voordat lichaam en geest opgewarmd raken. Dat is normaal. Begin romantisch en zoek eerst naar verbinding. Geniet van een eindeloos lange vrijpartij. Plaag of kietel uw partner, lees samen opwindende verhalen, probeer speeltjes uit.

Voorspel is geen opstapje, maar een essentieel en heerlijk onderdeel van de ervaring. Denk aan:

• zachte aanrakingen
  • massage met warme olie
  • lippen langs de huid
  • langzame kuslijnen
  • sensuele spelletjes
  • orale seks of handmatige stimulatie
  • erotische verhalen delen
  • elkaars lichaam opnieuw ontdekken
  • dansen of samen douchen
  • fantasieën die u zachtjes fluistert
  • speeltjes die prikkelen zonder haast

Sextoys voor 60-plussers zijn vaak ontworpen voor comfort: zachtere vibrators, licht gebogen modellen voor gemakkelijke stimulatie, duo-speeltjes, masturbators, of subtiele accessoires zoals een zijden blinddoek om de zintuigen te versterken.