Zijn debuutroman Kreeftskeerkring maakte de Amerikaanse schrijver Henry Miller in een klap wereldberoemd. Inspiratie voor het boek deed hij op in Parijs, waar hij tussen 1931 en 1939 woonde. Anaïs Nin was Miller's minnares toen hij Kreeftskeerkring schreef. Het boek wordt wijd beschouwd als belangrijk meesterwerk van de 20ste eeuw.
De kreeftskeerkring beschrijft zijn leven in Parijs. In onverbloemd taalgebruik wordt over seksualiteit, in al zijn varianten en variaties, drankmisbruik en het anarchistische bestaan dat hij met zijn vrienden en vele vriendinnen leidt, gesproken. Het kwam aan als een schok. Niet eerder was zo openlijk over seks gesproken als in dit boek, niet eerder was zo, op een naar het nihilistische neigende manier, over het leven geschreven.
De meningen waren dan ook verdeeld. Sommigen prezen het boek als een groot literair monument, waarin naast het doorbreken van seksuele taboes ook conventies op het gebied van structuur, zinsbouw en verteltrant het moesten ontgelden.
Anderen meenden dat het slechts de slecht op schrift gestelde obsessies van een gepeverteerde balling waren. Het boek kreeg in Amerika onmiddellijk een verschijningsverbod en in ons land werd het lezen ervan nog tot in de jaren zestig door verschillende instanties afgeraden.
Opwindende passage uit de Kreeftskeerkring
Zoals ik al zei, het was een voorjaarsdag en de francs die mijn vrouw bij elkaar had geschraapt om mij telegrafisch over te maken, rinkelden in mijn zak. Ik had zo'n flauw voorgevoel dat ik niet aan de Bastille toe zou komen zonder door een van die aasgieren op sleeptouw te worden genomen. Zo langs de boulevard slenterend, zag ik haar op me af stevenen met het merkwaardige uiterlijk van een tippelende hoer, met afgetrapte hakken, de goedkope sieraden en het typisch pafferige bleke van haar soort, wat door de rouge nog sterker uitkomt. Het was niet moeilijk het met haar op een akkoordje te gooien. We gingen achterin een kleine tabac L'Elephant, zitten en spraken er heel even over.
Binnen een paar minuten waren we op een kamer van vijf francs, een kamer in de Rue Amelot; de gordijnen dicht en de dekens teruggeslagen. Ze zette er geen vaart achter, die Germaine. Ze ging zich op de bidet zitten inzepen en praatte opgewekt over koetjes en kalfjes met me; de kniebroek die ik aanhad vond ze leuk. Très chic! vond ze.
Dat was die ook eens geweest, maar het hele zitvlak was langzamerhand verdwenen; gelukkig ging mijn jasje tot over mijn kont. Toen ze opstond om zich af te drogen, nog steeds een opgewekt gesprek met mij voerend, liet ze plotseling de handdoek vallen, kwam op haar dooie gemak maar me toe en begon liefdevol haar poes te strelen, aaide die met beide handen, liefkoosde die, gaf er tevreden tikjes op. Er was iets in haar welsprekendheid van dat ogenblik en in de wijze waarop ze me die rozenstruik onder mijn neus duwde dat ik nooit zal vergeten; ze sprak er over of het een of ander niet bij haar behorend voorwerp was dat ze zich tegen een hoge prijs had aangeschaft, een voorwerp dat met de tijd in waarde was gestegen en dat nu door haar boven alles ter wereld op prijs werd gesteld. Haar woorden verleende er een bijzondere geur aan; het was niet langer een lichaamsdeel van haarzelf, maar een schat, een magische, krachtige schat, een van God gegeven ding- en dit niet tegenstaande ze het dag in dag uit voor een paar zilverlingen verkwanselde.
Toen ze zich op bed wierp, de benen wijd verspreid, omvatte ze het met beide handen en ging weer door met aaien, terwijl ze al die tijd met die hese gebarsten stem van haar mompelde dat het iets goeds was iets prachtigs, een schat, een kleine schat. En goed was het, dat poesje van haar! Die zondagmiddag, die zijn giftige voorjaarsadem alom verspreidde, was alles weer in orde.
Toen we het hotel uitstapten, bekeek ik haar nog eens in het schelle daglicht en zag ik duidelijk wat een hoer het was - het gebit van goud, de geraniums op haar hoed, de afgetrapte hakken, etc. etc. Zelfs het feit dat ze er listig een diner had weten uit te slaan en sigaretten en een taxi hinderde me in het geheel niet. Ik moedigde dit trouwens aan. Ik mocht haar zo graag dat we na het eten weer naar het hotel teruggingen en het spelletje nog eens herhaalden.
Deze keer 'om de keizer zijn baard.' En weer oefende dat grote, ruige ding van haar bekoring en toverkracht uit. Het begon een zelfstandig bestaan te leiden - ook voor mij. Je had Germaine en je had die rozestruik van haar. Elk apart mocht ik graag en samen mocht ik ze graag.
